
Ναός στην Πετρούλα Άνω Μέλπειας

Η ανασκαφική έρευνα της αρχαιολόγου Ξένης Αραπογιάννη κατά τα έτη 2010-2011 στην ορεινή θέση Πετρούλα, βορείως της Άνω Μέλπειας, έφερε στο φως τμήμα ενός περίπτερου ναού. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1070 μ., κοντά στα σύνορα Μεσσηνίας και Αρκαδίας και διαθέτει περίοπτη θέα προς τον ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στα βορειοδυτικά. Ο ναός είχε λιθόκτιστο σηκό, ανωδομή από ωμές πλίνθους και ξυλοδεσιές και κεραμοσκεπή, ενώ πλήθος αρχιτεκτονικών μελών βρέθηκαν στη γύρω περιοχή. Μεγάλο μέρος του ναού φαίνεται ότι καταστράφηκε κατά την ανέγερση του ναΐσκου του Προφήτη Ηλία, του οποίου σώζονται λείψανα της θεμελίωσης.
Σύμφωνα με τα ανασκαφικά ευρήματα η κύρια περίοδος χρήσης του ιερού ανάγεται στα τέλη του 6ου-αρχές 5ου αι. π.Χ., εποχή που η συνοριακή αυτή περιοχή βρισκόταν στην κυριαρχία της Σπάρτης. Δεν αποκλείεται ωστόσο κατά τον 3ο/2ο αιώνα π.Χ. να ανεγέρθηκε ένα άλλο μικρότερων διαστάσεων οικοδόμημα, το οποίο ωστόσο δεν έχει ακόμη εντοπισθεί και που ενδεχομένως θα ανήκε στο αναβαθμισμένο μεσσηνιακό ιερό μετά τη δημιουργία του ανεξάρτητου μεσσηνιακού κράτους το 369 π.Χ. Στο ιερό είχαν αφιερωθεί μικρογραφικά αγγεία, χάλκινα ελάσματα, κοσμήματα, σιδερένιες αιχμές δοράτων και μαχαιριδίων, καθώς και ένα χάλκινο αγαλματίδιο γυμνού άνδρα που ίσως κρατούσε δόρυ. Τα περισσότερα αναθήματα παραπέμπουν στις πολεμικές ιδιότητες της λατρευόμενης θεότητας. Η περιοχή πιθανώς ταυτίζεται με τις μεσσηνιακές Δέρες, όπου έλαβε χώρα μία μεγάλη σύγκρουση μεταξύ Μεσσήνιων και Σπαρτιατών, ενώ ο ναός ίσως ανήκε στην Αρτέμιδα Δερεάτιδα/Ελεία ή τον Απόλλωνα.